Krant / Pitch
De helft heeft nu een baan
Werkloos zijn was in betere economische tijden misschien iets waar je wat beschaamd over vertelde tijdens verjaardagen. Maar met zo'n 700.000 Nederlanders zonder baan is dat taboe inmiddels wel doorbroken. Sterker nog: het is onverstandig om stil en bescheiden af te wachten tot je een keer bovenaan de enorme stapel sollicitatiebrieven belandt.
Schreeuw je situatie van de daken, plaats jezelf op een levensgroot reclamebord langs de snelweg zoals een werkloze vrouw uit Utrecht laatst deed en profileer jezelf bij iedereen die het horen wil. Dat laatste kon het afgelopen jaar ook in deze krant. In de wekelijkse rubriek 'De Pitch' mochten werkzoekenden zich presenteren in 250 woorden met een foto. Hoe kijken de veertig kandidaten terug op hun pitch en hoe is hun sindsdien vergaan?
„De dagen na mijn pitch werd ik herkend op straat", vertelt Anniek van der Klift (36): ,,Hé, ben jij niet dat meisje uit de krant?" Op dat moment zat ze al een jaar werkloos thuis nadat ze haar baan bij een communicatiebureau was kwijtgeraakt, een gevolg van de crisis. In nrc.next presenteerde Van der Klift zich als iemand met een juridische achtergrond, een sterk gevoel voor taal en verstand van sociale media.
Twee werkgevers die haar pitch lazen zochten contact. Eén daarvan was uitgeverij Wolters Kluwer, waar ze inmiddels bureauredacteur is. Van der Klift: ,,Het is zo fijn om aan de slag te zijn en weer bij de werkenden te horen."
Voordat we te veel eer opeisen als succesvol werkbemiddelaar: lang niet alle kandidaten hadden zoveel geluk als Van der Klift. Van de mannen en vrouwen die meededen met De Pitch heeft ongeveer de helft inmiddels een nieuwe baan. Soms ging dat helemaal buiten de krant om. Zoals sales- en productmanager Marie-Louise Tenback (44) die een paar maanden geleden via haar eigen netwerk een leuke functie vond. De Pitch vormde voor haar wel de eerste stap om uit haar ,,comfortzone" te komen, zegt ze nu: ,,Ik moest eerlijk tegenover mijzelf zijn: ja, je bent werkzoekende, deal with it."
Zelfkennis van groot belang
Veel kandidaten gebruikten hun pitch als start van een heuse campagne. Zo begon de pas afgestudeerde student humanistiek Iris Hartog (29) het blog 'Iris zoekt een baan', wat haar netwerkgesprekken en opdrachten opleverde. De tekst werd op LinkedIn-profielen geplaatst, gedeeld via Twitter en meegestuurd naar sollicitaties. Soms was dat laatste niet eens nodig. Bestuurskundige Riëtte Engelen (27): ,,Tijdens de positieve uitslag van de sollicitatie vertelde mijn nieuwe werkgever dat ze de avond ervoor mijn naam had gegoogled en erg enthousiast was geworden toen ze mijn pitch las."
Aan de basis van een goede pitch ligt zelfkennis, benadrukken loopbaangoeroes. Een werkgever moet in één oogopslag weten wie je bent en wat je kan. Veelgehoorde zinnen als 'ik zoek iets in de creatieve sector' of 'als de werksfeer maar leuk is' zijn te vaag. Lotte Jansen (24), pas afgestudeerd aan de master European Studies on Society, Science and Technology: ,,Toen ik meedeed wist ik eigenlijk nog helemaal niet precies wat ik wilde." Dat de pitch vervolgens niet bijdroeg aan haar zoektocht naar een baan verbaast haar daarom niet.
Veel werklozen hebben tegenwoordig een indrukwekkend cv, met interessante studies, stages in het buitenland en bestuursfuncties. Des te belangrijker is het om je in de pitch te onderscheiden met een unique selling point. Opvallend veel kandidaten omschreven zichzelf als een out of the box-denker met analytisch vermogen. Mooie eigenschappen natuurlijk, maar niet onderscheidend genoeg tussen al die andere slimme en creatieve geesten. Zou het toeval zijn dat het meisje dat zich in haar pitch juist profileerde als iemand die graag binnen de kaders werkt en zich makkelijk aanpast relatief veel reacties kreeg van potentiële werkgevers?
Hoe concreter mensen hun kennis en kunde omschreven, hoe groter de kans op succes. Mariël Oolthuis (39), destijds op zoek naar een baan als pr-medewerker, gaf in haar pitch bijvoorbeeld heel concrete voorbeelden van goede en slechte communicatie. Daarmee liet ze zien dat ze verstand van zaken heeft en met resultaat: Martijn van Loon van het bedrijf User Intelligence stuitte op de pitch van Oolthuis en tipte haar bij zijn baas voor wie ze inmiddels werkt als marketingmanager. Van Loon: ,,Meestal vinden we personeel via ons eigen netwerk, maar toen ik haar pitch in de krant las, dacht ik: misschien is dit haar wel gewoon." Hij vond het voor haar spreken dat Oolthuis zich via een originele weg wist te presenteren.
Naast de tekst van de pitch is ook de bijbehorende foto van belang. Vaak werd er speciaal een portretfotograaf in de hand genomen voor een professionele foto. Toch is een formele foto niet altijd beter. De foto van Oolthuis in een mouwloos hemdje riep kritische reacties op. Een lezer mailde: ,,Als ik jou was, zou ik een andere foto gebruiken. Hierop lijk je namelijk een schoolmeisje van veertien dat net terugkomt van de gymles. Kleed je iets zakelijker." Maar het was juist die 'informele uitstraling' die bij User Intelligence in goede aarde viel. Van Loon: ,,Wij zijn geen formeel bedrijf, dus iemand in pak zou niet goed bij ons passen."
Twee categorieën zonder baan
En hoe gaat het met de kandidaten die geen baan vonden? Grofweg zijn er twee categorieën te onderscheiden die het nu moeilijk hebben op de arbeidsmarkt. Allereerst de pas afgestudeerde twintigers. Zij hebben vaak nog geen enkele werkervaring en moeten concurreren met honderden meer ervaren sollicitanten. Omdat deze groep meestal nog flexibel is zonder vaste lasten van een gezin en hypotheek kiezen zij vaak voor een extra studie, een onbetaalde stage of vrijwilligerswerk.
De tweede categorie is de wat oudere werklozen. Zij hebben juist veel relevante werkervaring, maar worden te oud en te duur bevonden. Bijkomend probleem is dat zij het zich niet kunnen permitteren lang zonder loon te leven. Neem assurantiemakelaar Hans Bouma (53). Hij barst van de energie om weer te werken en solliciteert inmiddels ook veel onder zijn niveau, maar daarvoor wordt hij dan weer afgewezen omdat hij te hoog geschoold is. Nu zijn vrouw ook nog van hem is gescheiden, vindt hij het niet makkelijk om perspectief te blijven zien: ,,Het is voor mij nog steeds uiterst moeilijk te bevatten hoe ik van een succesvolle carrière ben afgegleden tot iemand zonder werk, woning, partner en toekomst."
Een groot aantal van de kandidaten die geen werk kon vinden, heeft zich ingeschreven als zzp'er. Voor sommigen leidt die positie heimelijk tot verkapte werkloosheid, maar anderen zijn juist blij eigen baas te zijn. Paula Pielanen (30): ,,Na mijn pitch heb ik korte tijd een baan gehad, maar ik had het gevoel dat mijn werkgever misbruik maakte van de crisissituatie op de arbeidsmarkt." Ze werd nauwelijks ingewerkt en toen ze vervolgens niet meteen aan alle verwachtingen kon voldoen, werd ze weer ontslagen.
Inmiddels werkt Pielanen als freelance fotograaf en in de zomerperiodes wil ze zich bovendien aanbieden als gids in Istanbul. Pielanen: ,,Nu werkgevers minder tijd en geld in hun werknemers investeren, kan ik beter voor de vrijheid kiezen als zelfstandig ondernemer." Juist voor zzp'ers is het belangrijk om jezelf goed te pitchen, want bij elke opdrachtgever moet je je weer opnieuw overtuigend presenteren. Maar daar heeft Pielanen, die het vorig jaar tot de tweede ronde schopte in The Voice of Holland, geen moeite mee: ,,Ik ben creatief, initiatiefrijk en niet bang om op te vallen."